Mâm ngũ quả là một biểu tượng truyền thống trong ngày Tết Việt Nam, thường được bày trên bàn thờ tổ tiên trong những ngày đầu của năm mới. Mâm ngũ quả thường gồm năm loại trái cây khác nhau, mỗi loại đại diện cho một điều tốt lành và may mắn trong cuộc sống. Ở mỗi miền Bắc – Trung – Nam, người ta sẽ chọn các loại trái cây phù hợp và mang ý nghĩa khác nhau, cùng Vinut tìm hiểu nhé.
Vinut – Mâm ngũ quả 3 miền Bắc – Trung – Nam khác nhau như thế nào?
Mâm ngũ quả là gì?
Mâm ngũ quả là khái niệm để chỉ một mâm trái cây với khoảng năm loại hoa quả khác nhau thường được bày biện trong ngày Tết Nguyên Đán của người Việt. Mâm ngũ quả thường được trưng bày trên bàn thờ tổ tiên hoặc trên bàn tiếp khách.
Những loại trái cây này thường để thể hiện ước nguyện của gia chủ thông qua tên gọi và màu sắc cũng như cách sắp xếp chúng.
Ngày nay, khi bày biện mâm ngũ quả cho ngày Tết đã mang nhiều ý nghĩa cho trang trí không chứ không chỉ mang ý nghĩa tâm linh như phong tục ngày xưa.
Ý nghĩa mâm ngũ quả từng miền
Mâm ngũ quả thường được trưng với 5 loại trái cây khác nhau và điều này cũng được nhắc đến trong kinh Vu Lan Bồn với hình ảnh tượng trưng trái cây 5 màu.
Và đối với người Việt chúng ta, con số 5 tượng trưng cho mong muốn được ngũ phúc lâm môn:
- Phú: Giàu có, nhiều củaải
- Quý: Phẩm chất sang trọng
- Thọ: Sống lâu trăm tuổi
- Khang: Có nhiều sức khỏe
- Ninh: Cuộc sống bình an
Còn trong Phật Giáo, 5 màu sắc của mâm ngũ quả tượng trưng cho ngũ thiện căn là tín căn (lòng tin), tấn căn (ý chí kiên trì), niệm căn (ghi nhớ), định căn (tâm không loạn), huệ căn (sáng suốt). Vì thế, các loại hoa quả được chưng trên mâm ngũ quả dịp Tết cũng mang những ý nghĩa nhất định như:
- Quả bưởi, dưa hấu: Căng tròn, tươi mát, hứa hẹn năm mới đủ đầy, may mắn.
- Trái hồng, quýt: Sắc đỏ cam rực rỡ, tượng trưng cho sự may mắn và thành đạt.
- Trái lê: Ngọt ngào, ngụ ý cho việc gì cũng suôn sẻ, thuận lợi.
- Trái lựu: Nhiều hạt với mong muốn con cháu nhiều, vui nhà vui cửa.
- Trái đào: Thể hiện sự thăng tiến.
Vinut – Mâm ngũ quả 3 miền Bắc – Trung – Nam khác nhau như thế nào?
Mâm ngũ quả miền Bắc
Đối với người dân miền Bắc, một mâm ngũ quả đẹp, đúng chuẩn phải là một mâm ngũ quả có đầy đủ các loại trái cây như: chuối xanh, bưởi, phật thủ, sung, hồng, quất cảnh, ớt, dứa,. . . với màu sắc rực rỡ nhưng phải hài hòa, đảm bảo đúng theo Ngũ hành:
- Kim – màu trắng
- Mộc – màu xanh lá
- Thủy – màu đen
- Hỏa – màu đỏ
- Thổ – màu vàng
Chuối trong mâm ngũ quả được bày theo nải, phải là chuối xanh, tượng trưng cho sự quần tụ, sum vầy, đầm ấm.
Bưởi có màu vàng, tượng trưng cho sự giàu sang, may mắn.
Cũng có một số gia đình thay bưởi bằng quả phật thủ (tác dụng lưu giữ thần, Phật và gia tiên lưu lại trong nhà lâu hơn để phù hộ cho gia chủ).
Quả quất cảnh, quả hồng hay ớt đỏ được tô điểm xung quanh mâm ngũ quả vì có màu đỏ, vàng rực rỡ, vô cùng đẹp mắt – biểu tượng cho sự may mắn, thành đạt.
Còn quả dứa có mùi thơm đặc trưng, thể hiện mong ước về một năm mới an lành và nhiều phúc lộc.
Người miền Bắc thường bày mâm ngũ quả kiểu truyền thống là đặt nải chuối xanh ở dưới cùng để đỡ lấy toàn bộ các loại quả còn lại, chính giữa đặt bưởi, phật thử hoặc là mãng cầu, các loại quả khác nhau đào, hồng, quýt, táo thì đặt ở xung quanh, ở chỗ trống thì có thể xen kẻ ớt, quất để tăng vẻ đẹp cho mâm ngũ quả.
Mâm ngũ quả miền Trung
Đối với người dân miền Trung, mâm ngũ quả ngày Tết thường có những loại quả sau:
- Chuối tiêu hoặc chuối sứ: Tượng trưng cho sự sum vầy, ấm no.
- Thanh long: Tượng trưng cho rồng mây gặp hội, báo hiệu năm mới tài lộc dồi dào.
- Đu đủ: Tượng trưng cho sự đầy đủ tài lộc.
- Dừa: Tượng trưng cho sự đủ đầy và hạnh phúc.
- Xoài: Tượng trưng cho việc làm ăn thuận lợi, phát tài.
Ngoài ra, người dân miền Trung còn có thể thêm một số loại quả đặc trưng khác như sầu riêng, mãng cầu, na, vú sữa,… để tăng thêm sự đa dạng và ý nghĩa phong phú cho mâm ngũ quả.
Cách bày biện mâm ngũ quả ở miền Trung cũng khá đơn giản, thường đặt chuối ở giữa, các loại quả còn lại xếp quanh quả chuối theo thứ tự từ lớn đến nhỏ. Một số gia đình còn thêm lá chuối khô hoặc các loại lá cây khác để tăng thêm vẻ đẹp cho mâm ngũ quả.
Mâm ngũ quả miền Nam
Đối với người miền Nam, mâm ngũ quả thường gồm các loại quả sau:
- Chuối tây hoặc chuối tiêu: Tượng trưng cho sự đoàn tụ.
- Đu đủ: Tượng trưng cho sự no đủ.
- Xoài: Tượng trưng cho sự dồi dào của cải.
- Dừa: Tượng trưng cho sự giàu sang và may mắn.
- Mãng cầu: Tượng trưng cho lộc trời và sự trường thọ.
Ngoài ra, người miền Nam còn thường thêm một số loại quả đặc trưng khác như sầu riêng, nhãn, vú sữa, mít,…để tăng thêm vẻ đẹp và ý nghĩa cho mâm ngũ quả.
Cách bày biện của người miền Nam cũng khá cầu kỳ và tinh tế. Thường sẽ đặt chuối giữa, bao quanh là các loại quả khác theo thứ tự từ lớn đến nhỏ và sắp xếp sao cho cân đối, hài hòa.
Kết luận
Mâm ngũ quả là một phong tục truyền thống của người Việt mỗi độ xuân về. Mâm ngũ quả với ý nghĩa tâm linh sâu sắc, thể hiện niềm tin và ước vọng của mỗi gia đình Việt về một năm mới an lành, sung túc và hạnh phúc.
Tùy vùng miền, mâm ngũ quả có những nét đặc trưng riêng nhưng đều thể hiện khát vọng chung về một cuộc sống thịnh vượng, vạn sự như ý trong năm mới của người Việt. Đây thực sự là một nét đẹp văn hóa truyền thống đáng giữ gìn và phát huy.
Nắm bắt được truyền thống dân tộc và tâm lý của người Việt trong những ngày Tết truyền thống, Công ty Cổ phần Nước giải khát và Thực phẩm Nam Việt (Vinut) đã cho ra đời sản phẩm Hộp Quà tết Ngũ quả, trong đó có 05 loại nước ép trái cây Mãng Cầu – Dừa – Đu đủ – Xoài – Thanh Long. Chứa đựng ý nghĩa về cầu chúc một năm mới vạn sự như ý, trọn vẹn đủ đầy, sum vầy viên mãn, hạnh phúc ngọt ngào và cát tường thịnh vượng.
Đây sẽ là một món quà vừa tốt cho sức khỏe ngày tết, vừa mang ý nghĩa cho những lời chúc tốt đẹp mà bạn dành cho những người thân yêu.
